مدافعان حرم؛ غایبان سینمای امروز ایران

سینمای جنگ یکی از دیرباز ترین ژانرهای سینمایی در جهان است. به طوری که از همان نخستین سال های ظهور این رسانه، شاهد تولید آثاری با محور نبردها بودیم. هر سال هم تعداد قابل توجهی از فیلم های مهم سینمای روز جهان، دارای موضوع جنگی هستند. حتی که با گذشت بیش از 70 سال از پایان جنگ های جهانی اول و دوم، هنوز هم درباره این دو جنگ، فیلم هایی ساخته می شود. به طور مثال، کریستوفر نولان، یکی از فیلمسازان مطرح هالیوود، در فیلم آینده خود به جنگ دوم بین الملل خواهد پرداخت. فیلم های «هتل بزرگ بوداپست» و «بازی تقلید» که هر دو از برگزیده های مراسم اسکار 2015 بودند هم موضوعی مرتبط با دو جنگ جهانی داشتند و ... تعداد بسیار زیاد دیگری که می توان نام برد. اما شاخصه اصلی همه این فیلم ها این است که هر یک، واقعیت و موضوع جدیدی را درباره جنگ مطرح می کنند.

ژانر جنگی در ایران، بعد از پیروزی انقلاب و با شروع جنگ تحمیلی به وجود آمد. با توجه به ساختار و محتوای بومی این فیلم ها و اینکه بنیانگذاران آن در پی افشای ذات قدسی و روحانی جبهه بودند، از این نوع آثار با عنوان «سینمای دفاع مقدس» یاد شد. با وجود بی مهری های زیادی که از سوی برخی از مدیران دولتی به سینمای دفاع مقدس شد و به رغم فضاسازی جعلی و دروغین برخی از افراد و کارشناسان مغرض مبنی بر اینکه «دوران فیلم های جنگی تمام شده است» اما سینمای دفاع مقدس هنوز هم می درخشد، هر چند فیلم هایی که در این زمینه ساخته می شوند، اندک هستند. همچنین این فیلم ها همچنان محل پیوند عناصر ارزشی فرهنگ ملی و مذهبی با واقعیات روز و همچنین توجه به قهرمانان و اسوه های جبهه و جنگ هستند. اگر بخواهیم از آثار متأخر سینمای دفاع مقدس مثال بزنیم، می توان به «بادیگار» اشاره کرد که به روزهای پایانی و قبل از شهادت یکی از بازمانده های دوران جنگ می پردازد. قهرمانی به نام حاج حیدر با شمایلی که سیمای قهرمان این روزهای جبهه مقاومت جهانی یعنی «قاسم سلیمانی» را یادآوری می کند و به عنوان محافظ یک دانشمند هسته ای، جان خودش را فدا می کند. همچنین فیلم «ایستاده در غبار» که این روزها بر پرده سینماهای کشور درحال نمایش است، به فصل هایی از زندگی احمد متوسلیان، فرمانده جاویدالأثر لشگر محمدرسول الله(ص) می پردازد. همان طور که درباره سینمای جهان قابل مشاهده است، درباره این فیلم ها نیز آنچه سبب اهمیت آن ها شده، علاوه بر ساختار قابل قبول، توجه به موضوعات جدید و بکر است. به همین ترتیب، سینمای دفاع مقدس اگر بخواهد بیش از پیش بدرخشد، باید خط شکن و نوگرا باشد و سراغ سوژه هایی ناب و متفاوت و بیان ناگفته های جنگ برود.

یکی از جبهه های جدیدی که باید آن را تداوم دفاع مقدس دانست، دفاع از حرم است. این روزها، کشور ما شاهد ظهور قهرمانانی از نسل های گوناگون است که در میدان مقاومت حضور می یابند و به عنوان مدافعان حرم، راه شیاطین را سد کرده اند. بدون تردید اگر ازخودگذشتگی های مدافعان حرم نبود، معلوم نیست که داعشی ها و حامیان آن ها چه بر سر دنیا می آوردند! به همین دلیل مدافعان حرم، درواقع، پاسداران حریم انسانیت هستند. در میان شهدای مدافع حرم هم می توان طیف ها و نسل های گوناگونی را دید؛ از جوانان 15، 16 ساله تا افراد کهنسال، از هنرمندانی چون هادی باغبانی و سعید سیاح طاهری تا شخصیت های نظامی و مهندس و پزشک و ... که زندگی هر یک از آن ها می تواند تبدیل به یک فیلم درخشان و جذاب شود. با این حال، جای این قهرمانان هنوز هم بر پرده سینماهای کشورمان خالی است.

تاکنون فقط یک فیلم سینمایی و یک فیلم نیمه بلند داستانی درباره مدافعان حرم تولید شده است. یکی از این فیلم ها «هنگامه» نام دارد که به کارگردانی امیر داسارگر در 40 دقیقه به روایت لحظات آخر زندگی یک مدافع حرم در کنار همسرش می پردازد. همچنین سال گذشته فیلمی با عنوان «جشن تولد» به کارگردانی عباس لاجوردی در جشنواره فجر به نمایش درآمد که داستان آن در سوریه می گذرد و به تقابل مدافعان حرم با داعش می پردازد.

با وجود این دو فیلم داستانی و ده ها فیلم مستندی که درباره مدافعان حرم ساخته شده، اما اهمیت این موضوع چنان است که فیلمسازان حرفه ای و با تجربه نیز باید به میدان بیایند و آثار متعددی ساخته شود. فراموش نکرده ایم که ابراهیم حاتمی کیا، سال گذشته در نشست خبری فیلم خود در جشنواره فجر از اینکه چرا سینمای ما نسبت به مدافعان حرم بی توجه است انتقاد کرده بود. به نظر می رسد که خود حاتمی کیا و سایر فیلمسازان دفاع مقدس همچون همیشه باید خط شکنی کند و درباره این موضوع بر زمین مانده، فیلم بسازد.